بررسی مفاهیم موجود در سوره مبارکه حمد ذیل معرفت به الحمد لِلّه

جریان حرکت از ازل تا انتها ذیل الحمد لِلّه

ذیل بحث حمد در سوره حمد. عرض شد که چند مطلب در سوره حمد مطرح است، ابتدای سوره حمد بحث بسم الله الرحمن الرحیم است، بحث مهم، بحث معنادار، بحث جایگاهداری که در این جلسه از آن عبور می‌کنیم، بحث بعدی که در سوره حمد است، معرفی معرفت حمد است که در سه آیه دوم تا چهارم سوره حمد مطرح است، الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ، بله در این سه آیه معرفی معرفت حمد است نسبت به الله با یک معرفی سه گانه از الله، رَبِّ الْعالَمِينَ، الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ، مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ، شاید کمتر بشود در قرآن یک جمله‌ای را یافت که سه آیه از قرآن باشد، در سوره حمد این یک جمله است، در واقع اصل بحث این است الْحَمْدُ لِلَّهِ ، کل این سه آیه بحثش این است الْحَمْدُ لِلَّهِ. رَبِّ الْعالَمِينَ، الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ، توصیف الله است که در اینجا هم معنادار است. از ازل در جریان حرکت و در انتها، حمد برای خداست، الْحَمْدُ لِلَّه. در تمام فضای ربوبیت، رب بودن عالم‌ها، از آغاز خلقت عالم‌ها، از آغاز ایجاد عالم‌ها، از جریان در عالم‌ها، از حاکمیت خدای متعال بر عالم‌ها، از تمامی جریان الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ، در همه عالم‌ها و تا انتها که خدایی خدا هست، موضوع حمد مطرح است، موضوع حمد خدا. پایه‌ای‌ترین معرفت، حمد خداست.

ورود به عوالم و هر نعمت و عطوفتی با معرفت الحمد لِلّه

یک سوره داریم سوره حمد، یک بحث هست بسم الله الرحمن الرحیم، در سه آیه دوم تا چهارم یک بحث مطرح می‌شود حمد خدا. حمد خدا وقتی که خدا رب عالمین است، حمد خدا وقتی که خدا الرحمن الرحیم است، حمد خدا وقتی که خدا مالک قیامت است، حمد خدا وقتی که خدای متعال عالم‌ها را خلق کرد، یکی از مفاهیم ذیل رب عالمین خلقت عالم‌ها است، وقتی خدای متعال عالم‌ها را خلق می‌کند، عوالم را خلق می‌کند، حمد برای خداست. باید به عالم‌ها، باید به عوالم با معرفت حمد ورود کرد و الا گم می‌شوی، حتی به عوالم، به هر عالمی، به هر عالمی که می‌شناسیم یا نمی‌شناسیم، به هر عالمی که خدای متعال آفریده، به معرفت آن عالم، به توجه به آن عالم، باید با معرفت حمد ورود کرد و الا گم می‌شویم. حمد برای خداست خدایی که الرحمن الرحیم است. به هر نعمتی، به هر عطوفتی، به هر لطفی، به هر کرامتی، این تازه یک بخشی از مفاهیم ذیل الرحمن الرحیم است، باید با معرفت حمد ورود کرد و الا انسان گم می‌شود، و الا انسان مغضوب می‌شود، احتمال مغضوب بودن هست، احتمال ضال بودن هست.

هر نوع مالکیت و تمتعی که انسان ها دارند باید ذیل معرفت حمد قرار دهند چرا که مالک یوم الدین خداوند است

به هر مالکیتی، به هر اختیاری، به هر انتخابی، به هر سلطه‌ای، به هر تمتعی، به هر بهره‌برداری، باید با معرفت حمد ورود کرد. شما هر چقدر تسلط داشته باشی، هر چقدر اختیار داشته باشی در استفاده از اشیاء مختلف، هر چقدر احساس مالکیت داری، خدای متعال یک جمله فرموده، فرموده مالک یوم الدین من هستم، یعنی یک نقطه‌ای را فرمود، فرمود این همه مالکیت‌ها پوچ است، مالک یوم الدین من هستم. او مالک یوم الدین است. کسی که در یوم الدین مالک هست واقعاً مالک است. کسی که در قیامت مالک است واقعاً مالک است، مالک حقیقی. حالا ای انسان تو که در دنیا تمتع داری، احساس مالکیت داری، احساس تسلط داری بر اشیاء یا موضوعات مختلف، این را باید ببری ذیل بحث حمد. بله حمد این گونه معرفت است در سوره حمد.

در اولویت قرار دادن خداوند ذیل معرفت حمد با دو گام عملی ایاک نعبد و ایاک نستعین

خب چنین بحثی را در ابتدای سوره حمد مطرح می‌شود و اگر انسان با این معرفت آشنا شد، باید وارد دو گام عملی بشود، إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ . در همین جمله إِيَّاكَ نَعْبُدُ یک نکته است، اولش این است اولویت تو هستی، اصلاً همین که فرمودی إِيَّاكَ ، اینجوری شروع کرد، نفرمود نَعبُدُکَ، فرمود إِيَّاكَ نَعْبُدُ ، یعنی اولویت تو هستی. این اولویت تو هستی، خدای متعال، اولویت تو هستی، از کجا درآمد؟ از الحمدلله، اولویت تو هستی. الحمدلله، نتیجه‌اش چه می‌شود؟ شما می‌گویی الحمدلله، پس إِيَّاكَ نَعْبُدُ . الحمدلله، پس فقط معبود تو هستی، پس فقط تو معبود هستی. وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ، و در اینکه من استعانتی داشته باشم، اولویت تو هستی و فقط تو هستی. نه اینکه چند درب را بزنم بعد درب خانه خدا را بزنم، این مفهومش إِيَّاكَ نَسْتَعِين ، نیست. نه اینکه درب خانه خدا را بزنم، چند درب دیگر را هم بزنم، این هم مفهومش إِيَّاكَ نَسْتَعِين ، نیست.

اعتقاد به وحدانیت خدای متعال در عبادت کردن او و استعانت جستن از او ذیل معرفت به حمد

درب خانه خدا رو می‌زنیم اولویت هست و فقط اولویت هست، واحد است. انسان با مفهوم حمد به سمت واحدیت حرکت می‌کند، واحدیت در معنای توحید، واحدیت در معنای توحید، ثنویت پشت سرش نیست. واحد بودن خدای متعال با واحد بودن عددها و شماره‌ها و این‌ها فرق دارد. خدای متعال واحد است، با چه مفهومی شما حرکت می‌کنی به سمت واحد بودن؟ با مفهوم حمد. کسی که مفهوم حمد را دنبال می‌کند می‌شود چی؟ می‌شود إِيَّاكَ نَعْبُدُ ، إِيَّاكَ نَعْبُدُ را شما ذیلش یک نکته بنویسید، واحدیت خدا، إِيَّاكَ نَسْتَعِين را ذیلش یک نکته بنویسید، واحدیت خدا. معبود واحد است، وحدانیت خدای متعال در موضوع عبادت، وحدانیت خدای متعال در موضوع استعانت، می‌شود إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ، از کجا در می‌آید؟ از مفهوم حمد، با معرفت حمد، با علم حمد، با ایمان به حمد.