معارف سوره نجم با عنوان یک مثال، در ترسیم نقشه راه و نظام رفتاری ما در مواجهه با معارف سوره های قرآنی

در آیات و سوره های قرآن به دنبال نقش و وظیفه خود باشیم، و ارتباط آیه با خودمان را پیدا کنیم

در سوره نجم یکی از موضوعاتی که باید دنبال کرد نه تنها در سوره نجم بلکه در برخورد با آیات قرآن، با سوره‌های قرآن، اینه که کجاش به من مربوطند؟ من باید چی کار کنم؟ بخشهای مختلف سوره‌های قرآن، آیات قرآن کدوم قسمتش به کی مربوطه؟ نقش من چیه؟ من الان چه درسی بگیرم؟ یکی از موضوعاتی که در سوره نجم هست که به ما مربوط هست، بخش صَاحِبُكمْ هست. در سوره نجم ویژگیها و مسیری از سلوک رسول الله ص مطرح هست. خب چه بخشیش به ما مربوطه؟ خب رسول الله ص حالا یه چیزی هست، الان ما چه کار کنیم؟ اون بخشیش که به ما مربوطه چند موضوع در سوره نجم هست. یکی از موضوعاتش هست ذیل عنوان صَاحِبُكمْ. صاحب شماست. کسی که شما قراره با او مصاحبت کنید. شما قراره اصحاب او باشید. خب او رو بشناسید. این فرد که شما قراره اصحاب او باشید، بشناسید چه جوری هست؟

ویژگی های صاحبِ شما در سوره مبارکه نجم

مَا ضَلَّ صَاحِبُكمْ . چگونه می تونی شما ضعف ضلالت ولو مختصر در رسول الله ص قائل باشی و ادعا کنی اصحاب او هستی؟ نمی تونی. وَ مَا غَوَى‏، او اغوا نشده. بدونید با این فرد قراره مصاحبت کنی. اصحاب این فرد میخوای باشی. صاحب تو این فرد هست. خود صاحب رو میشه اینجا معناش رو دنبال کرد. صاحب اینجا در وزن فاعل هست، یا اسم فاعل هست یا در معنای صفت مشبه باشه، اون فردی که این ویژگی رو داره، صاحب، این فرد نه در ضلالت هست، در ضلالت اصلا نبوده، اغوا نشده. در مرحله بعد می فرماد حرف بی خود نمی زنه. اصلا حرف بی خود نمی زنه. حرفی از هوی نمیزنه. هیچ نطقی بر اساس هوی نداره. یک کلمه از او حرف بی خودی نمی شنوی. حرف بی حساب نمی شنوی. حرفی از سر هوی نمی شنوی. همه حرفها چیزی نیست الا وحی. یعنی چی؟ یعنی هر حرفی که می زنه حرف خداست. از حرف خدا فقط حرف می زنه. رسول الله ص حرف خدا رو می زنه، حرف خدایی که به او وحی شده. وَحْىٌ يُوحَى‏. حرف خدایی که به او وحی شده. صاحب شما اینجوریه. ببنید صاحب شما کیه؟ پله پله خوب برامون جا بیفته. ضلالتها رو از خودش دور کرده اصلا در ضلالت نیست اصلا اغوا نمیشه. در چاله هایی که شیطان میکَنه نمی افته. در چاه ها یی که شیطان سر راه قرار میده نمی افته وارد نمیشه، اصلا در اغوا نمی افته و حالا مسیر اصلاحی رو شروع کرد بین دو مرحله، مرحله‌ی زدودنی بود. حالا مسیر اصلاحی شروع میکنه یه قدم در کلام حرف بیخود نباید بزنم حرف خدا رو باید بزنم. زبان باید درست باشه کلام باید درست باشه لسان باید درست باشه لسان یعنی تفکرلسان یعنی فکر یعنی منطق فکرکردن فکرش رو اصلاح کرده. گزاره ای در ذهنش از هوی نیست دانسته ای در ذهن و کلامش از هوی نیست بلکه آنچه که هست وحیه، حرف خداست این براش مهمه. اول سد زده حرف غیر خدا نباید بیاد، بعد آورده حرف خدا باید بیاد از اول بسته حرف غیر خدا نباید بیاد وَ مَا يَنطِقُ عَنِ الهَوَى ، حرف غیر خدا نباید بیاد. صاحب شما اینجوری رفتار میکنه بعد خب بالاخره این فرد باید حرف بزنه چی بگه؟ حرف خدا رو فقط بگه. حرف خدایی که البته به رسول الله ص وحی میشه. مسیری رو طی کرده این مسیر رو پیش رفته.

طیّ مسیر رسول الله (ص)، تحت تعلیمات شدید القوی

شدید القوی او رو تعلیم داده او آن قدر با معلمی با ویژگی شدید القوی این معلم ویژگیش چیه؟ شدید القوی، با معلمی که ویژگیش و صفتش هست شدید القوی تعلیم دیده این معلم او رو تعلیم داده او بر اساس تعلیمات این معلم و اون مسیری که در قبل طی کرده، عدم ضلالت عدم اغوا شدن حرف بیخود نزدن حرف از هوی نزدن حرف خدا رو زدن و با این تعلیمات معلم شدید القوی او استوار شده، ساخته شده فَاسْتَوَى‏، ساخته شده. این فرد اومده بالا، صاحب شما اینجوریه اومده بالا، اومده در بالاترین افق قرار گرفته. افق جایگاه موضوعات خوب خدایی است، در بالاترین افق قرار گرفته.

توجه کامل رسول الله (ص) به عنوان صاحب شما، به خداوند حتّی در اُفُق اعلی

شما آیات خدا رو وقتی می خوای در عالم جستجو کنی کجا جستجو می کنی فی الافاق، در افق ها. افق یه جای خاص خدایی یه جای خاص مرتفعه. زشتیها در افق نیستند بدیها در افق نیستند رسول الله ص در بین این آفاق در بین این افقها در بالاترین افق اعلی، اعلی یعنی بالاترین عالیترین در عالیترین افق ها، جایگاهش میشه. حالا نگاه کنید کسی که از این مسیر رشد کرده اومد بالا در بالاترین افق قرار گرفت این کیه؟ شما رابطتون با او چیه؟ صاحب شماست شما قراره اصحاب او باشی شما قراره اصحاب این آدم باشی اومد اونجا قرار گرفت خب چه میکنه؟ در بالاترین افق قرار گرفت صاحب شما اومد در افق اعلی جایگاهش شد اینجا بعد چه کرد؟ خب من در افق اعلی هستم کسی حرف حساب داره کسی حرفی داره من از همه شما بالاتر هستم اصلا به شما نگاه نمیکنه اصلا به بقیه نگاه نمیکنه دنبال چیه؟ قرب به خدا، نزدیکی به خدا. در چه موقعیتی؟ در موقعیت افق اعلی. فقط خدا مهمه. اگر من برم در موقعیت افق صد تا مونده به اعلی خدا رو هم دیگه نمی شناسم در موقعیت افق اعلی خداست که مهمه. چگونه حرکت به سوی خدا؟ از اینجا به بعد رفتار او را از این جا به بعد ببینیم.

حرکت رسول الله (ص) با عنوان دنا و یاری خداوند با عنوان تَدَلّی

کسی که در افق اعلی است رفتارش رو ببنیم چه جوریه؟ ثُمَّ‏ دَنَا . سپس بسیار کوچک، متواضع، خوار گونه، ضعیف گونه، پست گونه، به سوی خدا حرکت میکنه. بسیار کوچک حقیر ضعیف، نزدیک به خدا میشه، دنا. دنا یعنی نزدیک شدن یه معنا که در دنا هست کوچکیه، ضعفه، کی؟ اونی که در افق اعلی است. اویی که در افق اعلی است، اینگونه حرکت میکنه به سمت خدا ثمُ‏ دَنَا فَتَدَلّىَ‏ ، مسیر حرکت به سوی خدا رو میره، من کوچکم در مقابل خدا من ضعیفم در مقابل خدا با ضعف و حقارت و کوچکی و کوچک و کوچکتر شدن به سوی خدا میرم، قرب به خدا نزدیکی به خدا این مسیری که میرم یه جایی دیگه نمی تونم برم. این مسیر دنا یه جایی خداوند یه طناب می اندازه میگه طناب رو بگیر و بیا. طناب رو می اندازه رسول الله ص این طناب رو میگیره یه جایی نمی تونی بره طناب رو میگیره میره میشه فَتَدَلىَ‏. خداوند یه رفتاری انجام میده مثل دلو انداختن شما یه دلو می اندازی تو چاه آب پر میشه تو دلو یا یه کسی اون دلو رو میگیره میاری بالا دلو انداختن خدا دلو انداخت او تَدَلىَ‏. دلو رو گرفت وحرکت کرد خدا مسیر دنای او را تحویل گرفت و یه جایی او را نصرت کرد و کمک کرد او اومد رسید تا موقعیت قَابَ قَوْسَينْ. الان موقعیتی که هست چیه؟ قَابَ قَوْسَينْ . قَابَ قَوْسَينْ هنوز دو تاست. قَوْسَينْ قوس و قوس، هنوز دوتاست. دوتا نباید باشه أَوْ أَدْنىَ‏. از قَابَ قَوْسَينِ عبور کرد. مسیر دنا رو پس از قَابَ قَوْسَينِ هم ادامه داد تا کجا؟ دیگه تو آیه مطرح نیست.

(عبد) عنوان رسول الله (ص) است در حین وحی و ادنی من قاب قوسین موقیعت این وحی می باشد

الان موقعیت رسول الله ص در طی این مسیر، انتها موقعیت رسول الله ص چی هست؟ ما عنوانش رو می تونیم این بگذاریم، ادنی من قاب قوسین. موقعیتش قاب قوسین نشد از قاب قوسین عبور کرد. ادنی من قاب قوسین. صاحب شما اینگونه رفتار کرده. اینگونه پیش اومده، رسید تا موقعیت کلام الله. با وحی خدا مواجه شد. خداوند هر آنچه که باید به او وحی میکرد رو وحی کرد. او رو در این موقعیت بخوایم صدا کنیم چی میگیم؟ عبد خدا. اینقدر رفته جلو، ها. از افق اعلی مسیر دنا رو طی کرده رفته دیگه اصلا هضم شده، گم شده دیگه، اصلا نمی تونیم اسمی برای موقعیتش بیاریم. خودش رو بخوایم صدا کنیم چی میگیم؟ میگیم عبد خدا.

انتهای مسیر رسول الله به عنوان صاحب شما، رویت ربّ است، انتهای مسیر شما به عنوان اصحاب ایشان چیست؟

و در این موقعیت او هر آنچه می بینه فقط خداست. قلب او خدا می بینه. قلب او فقط به دنبال رؤیت خداست. او فقط خدا می بینه. میاد با شما حرف می زنه شما هی حرفهای الکی می زنید. از اینور و اونور حرف می زنید در مورد چی بحث می کنید در مورد عَلىَ‏ مَا يَرَى ، آنچیزی که او میبینه؟ همش داری مجادله می کنید. اینور اونور می زنید. او فقط داره خدا می بینه. مجادله میکنید بر سر چی؟ عَلىَ‏ مَا يَرَى‏؟ رسول الله ص اینگونه شده. رسول اللهی که صاحب شماست. در مقام صاحب شما اینجوریه شما قراره اصحاب این آدم باشید بیاییم جلو، او اینگونه رؤیت کرده او در مقام اینگونه رؤیت خداست. قلب او خدا می بینه بصر او آیات خدا میبینه، لحظه ای از دیدن آیات خدا منحرف نمی شه مَا زَاغَ الْبَصَرُ ، لحظه ای بصر او از رؤیت آیات خدا منحرف نمیشه، لحظه ای چشم او لحظه ای چشم قلب او از رؤیت خدا غافل نمیشه. این صاحب شماست. شما پس چه جوری هستید؟ أَ فَرَءَيْتُمُ اللَّاتَ وَ الْعُزَّى‏ ، آیا شما لات و عزا می بینی؟ صاحب شما به اینجا رسیده اینجوری داره می بینه شما لات و عزی می بینید؟ وَ مَنَوةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَى و منات می بینی؟ شما چی می بینی؟ اینجا باید ما از خودمون سؤال بپرسیم، ها. اگر من صاحبم رسول الله ص هستند و من قراره اصحاب او باشم مصاحب او باشم یه معنا از مصاحب همنشین او باشم هم کردار او باشم هم سلوک او باشم، او اینجوری رفته در این موقعیت هست اینگونه رفتارها رو داره اینگونه ویژگیها رو داره، من چیم؟ خداوند انتهای دو مسیر رو مقایسه کرده. خداوند متعال انتهای دو مسیر رو مقایسه کرده. مسیر رسول الله ص رو تشریح کرده که به رؤیت رب و رؤیت آیات رب رسیده رؤیت آیات کبری و انتهای مسیر بقیه رو میگه، بقیه ای که مدعی هستیم اصحاب رسول الله هستیم، میگه شما چی می بینی؟ بگو تو چی می بینی؟ چشم قلبت داره چی می بینی؟ هر چی می بینه غیر از خداست. چشم سرت بصرت داره چی می بینه؟ هر چی میبینه غیر از خداست. خودمون باید پاسخ بدیم ها. شما ممکنه بگی من خیلی چیزها می بینم، من خدا می بینم، باشه خیلی ممنون دستت درد نکنه شما به درجه اصحابی رسول الله ص نزدیکتر شدی. تو چی می بینی؟ من چی می بینم قلب من رو رؤیت چه چیزی پر کرده؟ چی داره به چشمم میاد؟ امروز که تو دنیا زندگی میکنم چی چشمم میاد؟ چی به چشمم میاد؟

قلب رسول الله (ص) مدام در حال رؤیت، قلب اصحاب در چه حالتی است؟

آنقدر خداوند آنقدر رب به چشم رسول الله ص می‌آمد، آنقدر در قلب او پر بود رؤیت خدا که بقیه مجادله میکردند و خداوند می فرماید در مورد چی مجادله میکنید چیزی که مدام او داره می بینه عَلىَ‏ مَا يَرَى‏. مدام او داره میبینه، قلبش پر شده از رؤیت خدا. شما مجادله میکنید در مورد چی مجادله میکنید؟ در واقع داره میگه مجادله نکن. برو به فکر خودت باش. قلب تو چی رو می بینه؟ قلب ما از رؤیت چه چیزی پر شده؟ چشم ما در دنیا در عالم که نگاه میکنیم چی می بینه آیا آیات خدا می بینه؟ اصحاب رسول الله ص باید این مدارج رسول الله ص رو حرکت کنند همراه بشند و الا نمی گفت صاحب شما. با صاحب شما یعنی مسیر رو باز کرده یعنی پاشو برو، برو با رسول الله ص برو. وقتی گفت ما به او کتاب دادیم گفت او رسول، نبی خداست بهش کتاب دادیم به شما ربط نداره به شما کتاب نمی دیم کتاب رو به او دادیم. گفت صاحب شما این راه رو رفته تو چرا اینجا نشستی؟ تو قراره اصحاب او باشی. او الان که کنار شماست و با شما مجالست می کنه با شما همنشینی می کنه، این را ه رو رفته در این موقعیت هست. او اینگونه می بینه شما یه جور دیگه ای می بینی؟ شما لات و عزی و منات می بینید؟ خب این مسیر رشد رسول الله ص بیان شده که ما درس بگیریم. ما از مسیرش درس بگیریم از نتایجش درس بگیریم. چون قراره با اویی که این مسیر رو رفته مصاحبت کنیم.

لزوم تعیین نقش و رابطه شما به عنوان مخاطب با آیات

بله وقتی به سوره های قرآن می پردازیم باید اون نقشهایی که به ما مربوطه از اون زاویه بهش بپردازیم. البته از همه موضوعات باید تو سوره پرداخته بشه ها. شما مثلا باید بپردازید بله معارف مربوط به رسول الله ص در سوره نجم چیه؟ اینجا الان خودش خیلی بحث داره همه این رو پرداختی گذاشتی کنار بعد باید بگی خب ربط من چیه؟ ربط دیگری چیه؟ نقش خدا چیه؟ همه اینها رو باید باز کنی جای خودت معلوم بشه. مهمترین چیزی که باید معلوم بشه اینه که جای خودت معلوم بشه. معارف وقتی دقیق شکافته شد بعد قدم مهم که فاصله ما تا عملی شدن اون معارف هست اینه که جای ما معلوم بشه. جای ما معلوم بشه قرآنی معلوم بشه. اگر به معارف رسول الله ص در سوره نجم پرداختی جای شما باید قرآنی درون سوره نجم معلوم بشه. اگر به معارف رسول الله ص در سوره قدر پرداختی باید جای شما بعد از اینکه به اون معارف دقیق پرداختی جای شما دقیقا از توی سوره قدر معلوم بشه جای شما کجاست باید بری به اونجا بپردازی در اون جایگاه وایستی رفتار کنی که اون معارف بیاد عمل، شما بهره عملی ببری. خب جای ما در سور نجم چیه؟ چند موضوع در سوره نجم جای ما رو معلوم میکنه. یکیش همین عنوان صاحبکم هست. این یه مدخل وروده. یکیش همین عنوان النَّجْم هست. ببینید عنوان النَّجْم باز یه مدخل وروده برای ما. رابطه ما با سوره نجم چیه؟ داره از النَّجْم حرف می زنه، نجم با ما رابطه داره رابطه اش معلومه. طبق آیات قرآن و چند موضوع دیگه که حالا در چند جای سوره نجم مطرح هست اینو باید پیدا کنیم. اینها میشن مدخلهای ورود. اینها رو بچینیم و یک موضوعی را دنبال کنیم نقشه راه ما در این سوره قرآن. این رو باید دنبال کنیم. حالا عنوان اینجوری گذاشتیم نقشه راه ما. شما بگو مثلا مدخلها ورود ما برای عملی شدن معارف اون سوره در ما. نقشه عملی راه ما در سوره نجم چیه؟ در سوره قدر چیه؟ در سوره حمد چیه؟ در سوره توحید چیه؟ در سوره های مختلف قرآن نسبت به معارف مختلفی که از جای جای قرآن به دست میاریم، معارف دقیقی که ترسیم میشه نقشه عملی راه ما چیه؟ اون رو پیدا کنیم. اون رو بچینیم. نظامش رو در بیاریم بعد بگیم این میشه نظام رفتاری ما در قبال سوره نجم. نظام رفتاری ما در قبال سوره قدر ببینید. ما ممکنه بارها و بارها معارف سوره قدر را شنیده باشیم کار کرده باشیم شاید یک نقطه ای که بهش کم پرداختیم نظام رفتاری ماست. شما ممکنه از سوره قدر خیلی حرف بزنی خیلی معارف داشته باشید ممکن هم هست بسیاری درست و دقیق و عمیق باشه، نظام رفتای ما چیه؟ همیشه بین ما و اون معارف یه کم فاصله مونده، به دستتمون نیفتاده اون معارف، به دلمون شیرین نشسته ها ولی اون مدخل ورود عملی شدن را پیدا نکردیم. کجا مطرح هست؟ همونجا. تو تمام سوره ها، تو تمام معارف قرآنی مدخل ورود ما اونجا مدخل ورود انسانها مدخل ورود کسانی که می خوان راه خدا رو طی کنند اونجا مطرح هست، حداقل عنوانش مطرح هست برای شما باز میکنه میگه این عنوان ورود شماست شما از اینجا باید وارد بشید.