در طرح بالقرآن باید تعریف صحیحی از اعجاز داشته باشیم، تا بتوانیم وارد این مقوله شویم

در بحث اعجاز و علوم مربوط به قرآن کریم، ما باید بتوانیم موضوعات مختلف را از هم تفکیک کنیم و مدخل ورود به بحث اعجاز رو پیدا بکنیم. اولا باید بحث اعجاز رو و پرداختن به علم و فناوری رو در قرآن تعریف بکنیم، منظورمان از اعجاز چی هست؟ یک موقعی ممکنه برخی‌ها به اعجازهای کلامی در قرآن بپردازند که سرفصل‌های خودش رو دارد، بحث‌های خودش رو دارد. یک موقعی ممکنه ما اعجاز رو ذیل بحث علم و فناوری‌ها در قرآن بپردازیم، نه به معنای اعجاز، نه به معنای کاری که دیگران به عجز می‌افتند بلکه به معنای کشف سرفصل‌های نوآورانه از قرآن. نوآوری‌هایی که اعجاز نیست ولی نوآوری است، اعجاز نیست ولی کشف جدید است، اعجاز نیست ولی یک کشف جدید و یک سرفصل جدید مربوط به زندگی بشر است، در حوزه‌های طبیعی و غیر طبیعی مربوط به زندگی بشر. یک موقعی اعجاز رو ذیل این سرفصل میشه بهش پرداخت. یه موقعی هم بحث اعجاز رو میشه در معنای خود اعجاز، پرداخت. یعنی آن چیزی که به معنای واقعی اعجاز است، یعنی بدون کتاب الله تحقق آن موضوع، نشدنی است. در آن مدخلی که ما اعجاز رو در مقام نوآوری‌ها معنا کنیم یا در مقام پیشتازی در علوم و فنون معنا کنیم، نمونه‌های متعددی رو گاهی برخی افراد ذکر می‌کنند مثلاً ذکر این مطلب که فلان موضوع علمی که بعد از ۱۴۰۰ سال کشف شده توسط بشر، ۱۴۰۰ سال قبل، در قرآن ذکر شده بوده. این موارد از یک جهت می‌تواند به عنوان اعجاز تلقی بشود، به این معنا که، به موضوعی اشاره شد یا موضوعی در قرآن بهش پرداخته شده که در یک زمانه‌ی خاصی مورد توجه بشر نبوده یا بشر بهش علمی نداشته و بعدا ممکنه مورد توجه بشر قرار گرفته باشه و بشر بهش عالم شده باشه. از این موضوعات ممکنه در زمان‌های مختلف در قرآن قابل کشف باشد. لذا پس یک معنا از اعجاز می‌شود کشف نوآوری‌ها در حوزه‌های علوم، فناوری، موضوعات مربوط به حوزه‌های علوم انسانی بشر، موضوعات مختلف این دستی، در زمانهای مختلف که در واقع پیش تازی دارند نسبت به علم و دانشی که جمع بشر بهش رسیده است و دارد. پس یک موقعی ما معنای اعجاز را به معنای پیشتازی می‌توانیم بگیریم. یک سطح دیگر از معنای اعجاز اعجاز مَا هُو اعجاز است، اعجازی که مبتنی بر کتاب الله است، یعنی منِ کتاب الله یعنی این کتاب الله می‌تواند موضوعاتی را رقم بزند، به وسیله این کتاب الله می‌شود موضوعاتی را فهم کرد، محقق کرد که بدون این کتاب الله نمی‌شود و به هیچ وجه نمی‌شود، نه در این زمان و نه در زمان دیگری. ما باید حیطه‌های این اعجاز در معنای خاص اعجاز را هم شناسایی بکنیم، ببینیم چه حیطه‌هایی هست که ذیل این مجموعه قرار می‌گیرد، اینجا می‌شود اعجاز. پس اعجاز را می‌شود حداقل در دو لایه مورد بررسی قرار داد، لایه یکم، لایه پیشتاز در نوآوری‌ها و لایه تبیان، یعنی لایه‌ای که پیشتاز هست در نوآوری‌ها، لایه‌ای است که تبیان هست، لایه‌ای است که از این لایه سرفصل‌هایی از نوآوری‌ها و فناوری‌ها استخراج می‌شود، علومی که در عالم، در جهان خلق جریان دارد را می‌شود کشف کرد، شناخت، بررسی کرد، به آن علوم تسلط پیدا کرد، این سطح یک از اعجاز است. سطح دو از اعجاز، اعجاز به ما هو در معنای اعجاز است، یعنی آنچه که بدون کتاب الله به هیچ وجه نشدنی است، ذره‌ای از آن هم نشدنی است، به آن حیطه و آن عرصه به هیچ وجه نمی شود وارد شد.