معرفت حمد خداوند در سوره حمد، آغاز مسیر است و هدف نهایی این مسیر نیز پس از اطاعت، معیت و رفاقت رسیدن به نظام اَلحمد است

4 آیه اول سوره حمد، هم اولین گام معرفتی است و هم هدف نهایی در سیرِ الی الله

نکاتی در مورد سوره حمد ذیل بحث رفتاری اطاعت، معیت و رفاقت. خدای متعال در سوره حمد می‌فرماید، ‌بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، مَلِكِ يَوْمِ الدِّينِ، إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ، اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ، صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّينَ در این آیات، با خود آیه بسم الله الرحمن الرحیم که توجه بکنیم، چهار آیه اول، یعنی از آیه بسم الله الرحمن الرحیم تا آیه مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ هم اول هست هم آخر، به چه معنا؟ به لحاظ معارف اول است یعنی شما ابتدا این معارف رو داشته باشید، این چهار آیه باید مبنای معرفت باشه، هم آخر هست، به چه معنا؟ به این معنا که هدف و مقصد وصول، واصل شدن به خدای متعال هست، سرزمین توحید هست، به لحاظ معرفت، اول هست و تا آخر هست که شما به این سرزمین برسید. اینطور نیست که معرفت توحید رو شما ابتدا داشته باشی و بعد، از معرفت توحید عبور کنی، نه شما ابتدا معرفت توحید رو به دست می‌آوری که بر اساس معرفت توحید، حرکت کنی که به توحید برسی.

إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ از نظر رفتاری معادل اطاعت است

آیه پنجم، آیه إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ آیه رفتاری است، به تعبیری معادل اطاعت، معادل رفتاری اطاعت.

آیه 6 و 7 سوره حمد تبیین موقعیت رفتار معیت در صراط مستقیم است

آیه ششم و هفتم، آیاتاهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ ،صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّينَ ، آیه رفتاری است، تبیین موقعیت رفتار معیت هست، فضایی از رفتار معیت.

عدم امکان ورود به صراط مستقیم، بدون معیت

معیت از قبل از این ماجرا، ماجرای صراط مستقیم شروع میشه، در صراط مستقیم هم وجود داره و ادامه پیدا می‌کنه. موقعیت صراط مستقیم، موقعیت معیت هست، بدون معیت نمیشه وارد صراط مستقیم شد. ما انسان‌ها اینطور هستیم، اگر شما گمان کنید که خدای متعال صراطی رو قرار میده، شما به تنهایی در اون صراط حرکت می‌کنید و هستید، این نمیشه. به خاطر این خدای متعال یک آیه از سوره حمد، یک آیه از هفت آیه سوره حمد را قرار داده که به ما بفهمونه شما اگر درخواست صراط مستقیم دارید، درخواست حضور در صراط مستقیم دارید، این با معیت هست صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ ، صراط این آدمها، صراط اونجا، ما رو ببر کنار این آدمها، باید برم در معیت این آدمها.

معرفت توحیدی، رفتار اطاعت و معیت در صراط مستقیم مسیر حرکت در سوره حمد است

شما در واقع با معرفت توحیدی چند آیه اول شروع می‌کنید، معرفت، اون هست، رفتار، آیه پنجم هست که رفتار ذیل اطاعت هست. این مسیر رو حرکت می‌کنید به لطف خدا، به موقعیت آیه ششم و هفتم سوره حمد می‌رسید، بر صراط مستقیم در معیت.

ورود به صراط در معیت خوبان، آغاز ورود به سرزمین صفات خدا و سرزمین حمد خداست

و از اینجا، ورود به اون مفاهیم معرفتی، اون مفاهیمی که معرفتش را در آیات اول سوره حمد گرفته بودید، به اون سرزمین ورود می‌کنید، آغاز ورود به اون مفاهیم هست، نه معرفتها، نه علم، نه دانسته، نه رفتار براساس اون معرفتها، بلکه آغاز ورود به سرزمین صفات خداست، آغاز ورود به سرزمین حمد خداست. بله وقتی در صراط مستقیم توفیق پیدا می‌کنید، وارد می‌شوید و در معیت قرار می‌گیرید، پس از گذری از صراط، پس از بهره‌برداری از صراط، به موقعیت ورود به سرزمین حمد خدای متعال می‌رسید، اصل داستان سرزمین حمد خدای متعال هست، موقعیت حمد خدای متعال هست، اَلْحَمْد، بحث اینجا تمام هست، موقعیت الْحَمْد، باقی چی هست؟ الحمدُ ِلله، رب عالمین صفت الله است، الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ، صفت الله، مَلِكِ يَوْمِ الدِّينِ ، صفت الله، پس بحث اصلی چی هست؟ موقعیت الحمد.

ورود به صراط در معیت خوبان، یعنی عبور از اِیّاکَ نَعبُدُ و ورود به سرزمین الحمد و احدیت الله

ما از الحمد چگونه استفاده می‌کنیم؟ در آغاز راه، براساس معرفت الحمد، حرکت می‌کنیم، در انتهای راه، وارد سرزمین الحمد می‌شویم، با نظام الحمد، ما به سرزمین خدای متعال وارد می‌شویم، به سرزمینی که دیگر احدی نیست، به سرزمین، به تعبیر برخی‌ها، می‌خواهیم ازشون استفاده کنیم، تطبیق کامل نداره، سرزمین فنای فی‌الله، موقعیت فنای فی‌الله، موقعیتی که دیگه شیئی معنا نداره غیر الله، راهی معنا نداره غیرالله، موقعیتی که دیگه ضرورت نداره مطرح بشه إِيَّاكَ نَعْبُد ، فقط تو رو عبادت می‌کنیم، چون اصلاً غیر از او دیگر چیزی نیست که شما تأکیدی داشته باشید فقط تو. موقعیت آیه پنجم که إِيَّاكَ نَعْبُد ، است، موقعیتی است که غیر الله معنی داره، غیر الله وجود داره، اگر غیر الله نبود، نیاز نبود شما تأکید کنید، فقط تو رو عبادت می‌کنیم، چرا تأکید می‌کنیم؟ چرا اینجا در این آیه تأکید شده فقط تو رو عبادت می‌کنیم؟ پس غیر الله معنی داره. بله با ورود در صراط مستقیم و بهره‌برداری از صراط مستقیم، در معیت خوبان، انسانها آماده می‌شوند به موقعیت، به جایگاهی که وارد نظام الحمد بشوند، با نظام حمد، راه ادامه پیدا می‌کنه.

ورود به نظام الحمد پس از معیت در صراط، تحت عنوان رفاقت

از نظر بحث رفتارها، در سه رفتار اطاعت، معیت و رفاقت، موقعیت ورود به نظام الحمد، پس از همراهی و معیت در صراط مستقیم، این موقعیت عنوانش هست رفاقت، رفق. با رفتار رفق، در نهایت، انسانها پس از همراهی و معیتی که بر صراط مستقیم داشتند، وارد سرزمین حمد خدا می‌شوند، در نظام حمد خدا، جایگاه پیدا می‌کنند، چیزی دیگر، باقی نمانده، هر چیزی که هست عین حمد خداست. بزرگان و خوبانی که در جنات، در بهترین جنات قرار می‌گیرند، به لحاظ موقعیت، در موقعیت ورود به چه مسیری هستند؟ می فرماید وَ آخِرُ دَعْواهُمْ‏ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمين‏ این چه زمانی است؟ پس از اینکه در معیت قرار گرفتند.