بررسی اَلبِرّ و موضوعات مابین دو آیه 177 و 189 سوره بقره

همه توصیفات اَلبِرّ در یک نفر جمع شده است

در آیه قرآن، آیه ۱۷۷ سوره بقره می‌فرماید که اعوذ بالله من الشیطان الرجیم لَيْسَ الْبرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لَكِنَّ الْبرَّ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِرِ وَ الْمَلَائكَةِ وَ الْكِتَابِ وَ النَّبِيِّنَ ... و ادامه آیه. جمله آیه چگونه شروع میشه؟ می‌فرماید که آقا، خانم، بِرّ، البِرّ، رسیدن به البِرّ، بهره مندی از بِرّ، جنس بِرّ خیلی بالاست دیگه، این رو باز فرصتی بیشتر عرض خواهیم کرد، بهره مندی از بِرّ این نیست که هِی این در اون در بزنی، خیلی خودت رو مشغول کردی، خیلی به این ور اون ور میزنی، این بِرّ نیست. اینکه اصلا این ور اون ور میزنی که بِرّ نیست، به خصوص اگر برای دنیا باشه. حتی شمایی که به دنبال مسیر الی الله هستی، خیلی داری این ور اون ور میزنی، این راه بِرّ نیست، وَ لَكِنَّ الْبرَّ در یک جایی نهفته است، در یک کسی بروز داره، اون کی هست؟ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِرِ وَ الْمَلَائكَةِ وَ الْكِتَابِ وَ النَّبِيِّنَ وَ ءَاتىَ الْمَالَ عَلىَ‏ حُبِّهِ ذَوِى الْقُرْبىَ‏ وَ الْيَتَامَى‏ وَ الْمَسَاكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ وَ السَّائلِينَ وَ فىِ الرِّقَابِ وَ أَقَامَ الصَّلَوةَ وَ ءَاتىَ الزَّكَوة، بله بِرّ اینطور هست. ببینید خدای متعال همه بِرّ را جمع کرده در فردی، وقتی می‌خواهد بِرّ را با یک فرد معرفی کنه، ملموس بفهمیم بِرّ چی هست، یک فردی را معرفی می کنه با این اوصاف، این اوصاف رو ببینید، این اوصاف رو توجه داشته باشید. پس باید این جمله رو برای خودمون پر رنگ کنیم.

توجّه به اوصاف و ویژگی های شخصی که به عنوان اَلبرّ معرفی شده

اگر در زندگی به دنبال ابرار هستیم، اگر در زندگی به دنبال اتصال به ابرار هستیم، به دنبال از جنس ابرار شدن هستیم، متوجه باشیم این جمله برای ما صدق نکنه و اون چیه؟ تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ، مدام داری این در اون در می زنی، این ور اون ور میزنی، یه بار اون طرفی یه بار اون طرف، یه بار هستی یه بار نیستی. این، فضای ما باشه تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ. ما نباید گرفتار این بشیم. وقتی محل البِرّ رو خدای متعال معرفی میکنه با اوصاف و ویژگی هاش، ما باید به این فرد البِرّ با این اوصاف و ویژگی‌ها توجه کنیم، چگونه توجه کنیم؟ خدای متعال می فرماید توجه کنید به البِرّ، به اون فرد البِرّ با اون ویژگی‌هایی که داره و اون چی هست؟ چگونه توجه کنیم؟ این جوری باشید، الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَ الصَّابرِِينَ فىِ الْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأْس، این جوری باشید، أُوْلَئكَ اینها الَّذِينَ صَدَقُواْ ، اینها الَّذِينَ صَدَقُواْ هستند وَ أُوْلَئكَ هُمُ الْمُتَّقُون، اینها متقون هستند.

ضرورت عدم پراکندگی و اعوجاج در جستجوی البرّ

خلاصه اینکه بِرّ این نیست که تو هر روز یه طرف هستی، شبیه سرگردانها رفتار می‌کنی. چرا؟ چرا شبیه سرگردانها هستی؟ اینجوری نباش. حتی ممکنه خودت گمان کنی که به دنبال بِرّ هستیم و الان دارید به بِرّ می‌رسی ولی نمی‌رسی، چرا؟ چون تو مدام تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ هستی، تو اینطور هستی. نمره ما در این جمله اول آیه چنده؟ تویی که گمان می کنی در راه خدا هستی و انشالله که هستی و داری سعی می کنی که در این راه باشی، نمره تو در این جمله از آیه، چند هست؟ اگر شما مصداق این باشید تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ اگر مصداق این باشید، شما به بِرّ نمی رسید، راه شما به سوی ابرار نیست، شما با ابرار ارتباط ندارید، شما گام‌های سوره انسان را حرکت نمی‌کنید. یه راهی پیدا کن نمره خودت را در این معلوم کن، در این جمله معلوم کن. سرخط قرار میگیری، یک دفعه کاری پیش میاد، مسئله‌ای پیش میاد، فکری، ایده‌ای، انگیزه‌ای در شما شکل می‌گیره، سر نفس رو کج می کنیم به طرف دیگری. شما از توی این آیه این نتیجه رو بگیر، پراکندگی نداشته باش، اعوجاج نداشته باش، این ور اون ور نزن، اگر به دنبال بِرّ هستی.

وفای به عهد، صبر و اهل تقوی بودن از رفتارهای صحیح در به اَلبرّ رسیدن است

این آیه خطاب به آنهایی است که به دنبال بِرّ هستند، آنهایی که به دنبال بِرّ نیستند که هیچ، بحثشون چیز دیگری است. اگر به دنبال بِرّ هستی، این ور اون ور نزن. بله در این آیه خدای متعال ما رو دعوت می‌کنه که برای بِرّ این ور اون ور نزن، بلکه به این افراد بپرداز. حتی تا مشرق و مغرب ممکنه شما به جستجو بروید، ممکنه مسیر زیادی را طی کنی، مشرق و مغرب طی کنی، این راه‌ آقا غلط هست. شما به بِرّ نمی رسی. بیا سراغ این افراد و نسبت به این افراد، رفتار صحیح داشته باش، رفتار صحیح به بِرّ رسیدن، وفای به عهد هست با این ابرار، صبر هست با ابرار. اگر شما اینطور باشید اون موقع شما اهل صدق هستید و اهل تقوا.

قصاص، وصیت و صیام شهر رمضان موضوعات مابین آیه 177و 189 سوره بقره است

در آیه ۱۷۷ سوره بقره خدای متعال این بحث رو مطرح می‌کنه در ادامه، چند بحث مطرح میشه، سه مطلب که بر مومنین مکتوب شده، مطلب اول بحث قصاص است، يَأَيهَّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاص، مطلب دوم بحث وصیت هست، كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِن تَرَكَ خَيرًا الْوَصِيَّةُ، و مطلب بعدی بحث صیام است. در ادامه بحث صیام خدای متعال اینجا بحث صیام را به صورت کامل مطرح میکنه، صیام شهر رمضانی را هم مطرح میکنه. بعد از بحث صیام، مطرح است که لَا تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ، چرا اموال‌تون رو بین خودتون به باطل صرف می کنید؟ چرا اموال‌تون را بین خودتون به باطل مصرف می کنید؟ یعنی بحثی در مورد استفاده صحیح و درست از اموال، مطرح هست. در آیه ۱۸۹ میفرماید يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِىَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَ الْحَجِّ وَ لَيْسَ الْبر، و بِرّ نیست، تَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا، بِرّ این نیست که شما از ظهور بیوت، وارد بیوت بشید، وَ لَكِنَّ الْبرَّ مَنِ اتَّقَى، و لکن بِرّ کسی است که تقوا دارد، وَ أْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا، از ابواب بیوت وارد بیوت بشید، وَ اتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون. این بحث برِّ در آیه ۱۷۷ به اون شکل آغاز می‌شه، در آیه ۱۸۹ دوباره به شکل دیگری جمع بندی می‌شه، این دو تا بحث شبیه هم. در این مابین چند فراز بحث مطرح است، که یکی از آنها بحث صیام هست و در دل بحث صیام، ارتفاع بحث صیام هم مطرح است و اون صیام رمضانی است. بله در دو آیه نزدیک به هم بحث بِرّ مطرح است، در هر دو بحث مربوط به بِرّ، ابتدا نفی مسیری است که بِرّ نیست و بعد تعریف مسیری است که بِرّ هست.

توجه به مشرق و مغرب و ورود به بیوت از ظهور ، دو مصداق قرآنی است که در مسیر البرّ نیستند

معلوم میشه بِرّ مهمه، البِرّ مهم هست و در این مسیر، در این راه افراد ممکنه دچار اشتباه بشوند، اشتباهی که فکر می‌کنند مسیر البِرّ هست، لذا خدای متعال دو فقره، دو نوع رفتار که افراد ممکنه درگیرش باشند، دچارش باشند رو مطرح میکنه و اینها رو مطرح میکنه که بِرّ نیست، در قالب دو جمله: 1- لَّيْسَ الْبر أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِب، بِرّ این نیست که وجوه‌تون رو به مشرق و مغرب برید و مطلب بعدی اینکه لَيْسَ الْبرُّ بِأَن تَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا. این دوتا حتماً باید به هم ارتباط داشته باشند. افراد نسبت به این، رسیدن به بِرّ این دو اشتباه رو و دو رفتار غلط و سلوک غلط رو انجام می‌دهند و نباید اینها را انجام بدهند این بِرّ نیست.در هر دو مورد مطرح است، وَ لَكِنَّ الْبرَّ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِر در آیه ۱۷۷ مطرح است تا ادامه آیه و در آیه ۱۸۹ مطرح است وَ لَكِنَّ الْبرَّ مَنِ اتَّقَى، بِرّ اینه، این آدم هست، ها، این آدم هست مَنِ اتَّقَى، وَ أْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا و شما وارد بیوت بشوید از ابوابش، وَ اتَّقُواْ الله، و تقوا داشته باشید.

اوصاف و ویژگی های شخص اَلبِرّ

در آیه ۱۷۷ مطرح شد، وَ لَكِنَّ الْبرَّ مَنْ، کسی است که اوصاف و مطالبی در مورد این فرد مطرح شد، در سه دسته، دسته ایمانی، مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِر تا نبیین، دسته رفتار در قبال مال، اقتصاد و رفتار در ازاء مالشون نسبت به افراد مختلف، و دسته بعدی اقامه نماز و ایتاء زکات، سه دسته ویژگی برای فرد شاخص بِرّ معرفی شد.

مباحثی مانند قصاص، وصیت، روزه و نحوه استفاده از اموال درون بحث البرّ مطرح شده است

در آیه ۱۸۹ برای فرد شاخص بِرّ، یک ویژگی مطرح شده، وَ لَكِنَّ الْبرَّ مَنِ اتَّقَى، این هست. این چند بحثی که در سوره بقره مربوط به حکم قصاص، مربوط به وصیت، مربوط به روزه، مربوط به نحوه استفاده از اموال مطرح است، کجا مطرح است؟ موقعی که بحث بِرّ مطرح است، اینها درون بحث بِرّ مطرح است.