حمد یعنی اتصال کلام الله به خلق الله و اتصال خلق الله به کلام الله
اونجایی که خدای متعال تکلم میکنه و بعد از تکلم خدای متعال یعنی بعد از کلام الله، منطبق بر کلام الله، خلق الله شکل میگیره، این انطباق و اتصال حمد خداست، اتصال کلام الله به خلق الله. هیچ خلقی نیست که از کلام خدا خارج باشه و مبتنی بر کلام خدا نباشه. اتصال کلام الله به خلق الله و از جهت دیگر اتصال خلق الله به کلام الله، حمد خداست.