آیات متشابه نیاز به علم تاویل دارند تا کلام الله که به خاطر بحث نزول با کلام بشر در تشابه است به اشتباه تأویل نشود
آیات متشابه به خودی خود این شباهت رو با چیز دیگری که در واقع جزء کتاب الله نیست در خودشون دارند
بله یه نکته در مورد آیات محکم و آیات متشابه ، باید آیات متشابه رو معنا کرد وقتی شما میگید آیاتی از کتاب الله آیات متشابه هستند این به چه معناست؟ وقتی متشابه شد در باب تفاعل یعنی باید یه مقابله‌ای توش پیدا کنی یک طرف مقابله ای توش پیدا کنی تشبیه با یک چیز دیگری غیر خودش یک تشابه باید پیدا کنی یک آیاتی این طرف هستند شما باید طرف مقابلی داشته باشید بعد این جا بحث مقابله این دو تامل بین این دو در موضوع تشبیه مطرح باشه. این آیات ویژگی شون این هست که به خودی خود این تشبیه درشون وجود داره این تشبیه شدن با چیز دیگری غیر خودشون درشون وجود داره به این خاطر به صورت اسم فاعل آمده یعنی این تشبیه سازی توسط کسانی دیگری انجام نمیشه در خود این آیات هست این آیات به خودی خود این شباهت رو با چیز دیگری که در واقع جزء کتاب الله نیست در خودشون دارند به این خاطر میفرماید این آیات متشابه هستند
توجه به ایجاد تشابه میان کلام خداوند و کلام بشر چراکه ممکن است تبعیت از این برداشت اشتباه، فتنه انگیزی و تأویل نادرست آیات در پی آن صورت گیرد
خودشون خود این آیات یک جوری هستند که خودشون رو شبیه یک چیه دیگری غیر از کتاب الله جلوه میدن نشون میدن اولا وقتی بحث متشابه مطرح هست این در ظاهر جلوه میکنه شبیه بودن در ظاهر جلوه میکنه عموما در باطن نیست در آن چیز است که شما می فهمید شما حس میکنید در وهله اول در آن چیز که از این آیه بروز داره تشابه متشابه بودن آیات قرآن رو باید بررسی کرد در قباله چه چیزی ؟ یعنی این آیات قرآن این آیه کتاب این بخشه از کلام الله خودش را مشابه چه چیزی نشان میدهد ؟ خودش نشان میدهد اسم فاعل یعنی خودش خودش رو مشابه یک چیزی نشان میده مشابه چه چیزی نشون میده ؟ ما اینجا یک فرضیه مطرح میکنیم ، مشابه کلام بشر. خودش رو مشابه کلام بشر نشون میده شما اینجا مشابه کلام بشر نباید از این آیه برداشت کنی اونهایی که مشابه کلام بشر برداشت میکنند فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ آن چیزی که اون آیه خودش رو شبیه اون نشون میده میان از اون تبعیت میکنند دنبال اون راه میافتند میگه این ایراد داره اونهایی که (ابتغاءفتنه) دارند این رو دنبال میکنند دچار فتنه میشند در واقع یا از اول انگیزه فتنه دارند یا اگر از اول هم انگیزه فتنه نداشته باشند ممکنه دچار فتنه بشن اونهم میخواهد تاویل کنه اگر بر اساس این تشابهی که این آیه از خودش نشون میده آیه رو تاویل کنه دچار اشتباه میشه آیه را در معنی تاویل کرده که اون معنا در کلام بشر هست این طور اون آیه رو معنا کرده این طور اون آیه رو تاویل کرده آیه ظاهرش شبیه کلام بشر او هم براساس کلام بشر از این آیه یک معنی می فهمه اینجا اشتباه کرده این آیه رو تاویل به معنایی کرده که اون آیه تاویل در اون معنا نیست لذا اینجا میفرماید که وَ ما يَعْلَمُ تَأْويلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْم
آیات متشابه خودشان را در تشابه با آیات محکم نشان نمی دهند
پس باید این رو مورد توجه قرار داد و البته بررسی بیشتر کرد که مقابل آیات متشابه چی هست ؟ که این آیات خودشون رو در تشابه با آن نشان میدهند شما ممکنه بفرمایی که در تشابه با آیات محکم نشون میدن خب این که ایراد نداره اگر آیه ای خودش رو مشابه آیه محکمی ، خودش رو شبیه آیه محکمی بکنه اینکه ایراد نداره خودش رو وصل کرده به آیه محکم و شما هیچ بحثی نداری و صحیح برداشت میکنی این متشابه در مقابله آیات دیگر یا آیات محکم نیست بلکه مجموعه ای از آیات کتاب خداوند خودشون رو متشابه چیزی نشون میدن در واقع خودشون رو مشابه چیزی نشون میدن که بهشون گفته میشه آیات متشابه
ایمان الراسخون فی العلم به کلام الله این گونه است که کل کلام لله را مِن عند ربّ می دانند و شبیه کلام بشر تلقّی نمی کنند
یک شاهد مثال برای این موضوع چی هست یک شاهد مثل برای این مطلب چی هست در ادامه آیه 7 سوره آل عمران میفرماید که وَ ما يَعْلَمُ تَأْويلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْم وقتی میخواهد راسخون فی العلم رو توصیف کنه یک جلمه در توصیف راسخون فی العلم میفرماید دوتا ویژگی نمیفرماید ده تا ویژگی نمیفرماید یک جلمه میفرماید يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا تمام . باور راسخون فی العلم اینه ، راسخون فی العلم این طور هستند که به کتاب الله ایمان دارند اون هم چه ایمانی این که کل کتاب الله من عند رب هست از عند الله است شاید در ظاهر در کلام شبیه کلام بشر هست و آیات به شکلی نازل شده به گونه ای نازل شده که خودش رو شبیه کلام بشر نشون میده که این هم بحث خودش رو داره چرا باید این طور نازل بشه بشکلی نازل شده که خودش رو شبیه کلام بشر نشون میده ولی این کلام از عند الله . ایمان راسخون فی العلم این طور هست بر این مبنا به کلام خدا نگاه میکنند در ظاهر شبیه کلام بشر ولی در واقع کلامی از جانب خدا از نزد خدا شبیه کلام بشر بودن اونها به انحراف نمی اندازه شبیه کلام بشر بودن سطح کلام رو به سطح کلام بشر تنزل نمیده شبیه کلام بشر معنا ی کلام رو به معنای که در کلام بشر هست تنزل نمیده بلکه اونها باورشون این هست که این کلامی که در ظاهر شبیه کلام بشر هست در واقع کلام الله است. اینها راسخون فی العلم هستند یعنی پایه این راسخون فی العلم در واقع رفتار راسخون فی العلم این هست اگر دقیق بخواهم مطرح کنیم این ویژگی راسخون فی العلم نیست راسخون فی العلم معناش در خودش هست راسخ در علم اگر شما از راسخ فی العلم بپرسی که خب آقا نظر شما در مورد کتاب الله چیه؟ یقولون میگویند این کتابی که شما می بینید شبیه کلام بشر هست این کلام الله ، شما شبیه کلام بشر معناش نکن شما شبیه کلام بشر با کلام الله رفتار نکن تاویل آیات کتاب الله رو تاویل کتاب الله رو باید از راسخون فی العلم گرفت تاویل کتاب الله رو الله میداند و راسخون فی العلم الله میداند چرا ؟ چون کلام خودشه خودش میدونه چی گفته خودش میدونه تاویل کلامش چی هست الله کلام خودش رو در مقام خودش که مقام کلام الله مقام عند الله در مقام کلام خودش معنا میکنه و تاویل میکنه راسخون فی العلم هم اونهایی که پایدار شدن و استوار شدن در علم کلام الله در علم مربوط به کتاب الله اونها هم تاویل کلام خدا رو میدونند و اگر شما از اونها نظر شون رو بپرسی در مورد کتاب الله باورشون این است عمده ترین باور راسخون فی العلم اینه (يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا) در واقع یک معنا از آیات متشابه یعنی آیاتی از کتاب الله که ابراز تشابه میکنند با چیزی غیر از کتاب الله و این ابراز تشابه ممکنه افراد رو به خطا بندازه
برای مراجعه به آیات متشابه باید راسخ در علم بود تا دچار ابتغاء فتنه و تأویل نادرست نشد
بله پس آیات متشابه ابراز تشابه میکنند با کلامی غیر از کلام کتاب الله این ممکنه افراد رو به اشتباه بندازه این ابراز تشابه در مورد بخشهای مختلف کتاب الله نیست اگر هم شما بخواهی این تشابه رو در مقابل برخی از آیات دیگر کلام الله بگیری خداوند میفرماید خب برای اینکه اینجا شما درست بتونید برداشت داشته باشی درست بتونید فهم داشته باشید باید اهل علم باشید راسخ در علم باشید و الا نمیتوانید ذیل بحث تشابهات بحث تاویل مطرح هست بحث علم تاویل مطرح هست برای برداشت صحیح برای برخورد صحیح با موضوع متشابهات بحث علم تاویل مطرح است چرا عرض میکنیم بحث علم تاویل برای متشابهات هست در حالی که در قرآن در آیه 7 سوره آل عمران فرموده وَ ما يَعْلَمُ تَأْويلَه تاویل کتاب خب تاویل کتاب رو کسی نمیدونه الا الله و راسخون فی العلم چون در قبل این جمله میفرماید که فَأَمَّا الَّذينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْه چون کتاب الله مجموعه ای از آیات محکم و آیات متشابه این افراد رو در بحث آنچیزی که از کتاب الله متشابه هست تشابه آن چیزی که از کتاب الله با شیء دیگری بدست میاد افراد رو به اشتباه می اندازه گیر کار در تشابه است لذا خداوند میفرماید فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْويلِه اینجا هم میفرماید ابتغاء تاویل کتاب ، تاویل کتاب رو دنبال میکنند ولی در پیرو و دنبال کردن چه چیزی ؟ در دنبال کردن آن چیزی که تشابه از کتاب است ، تشابه از کتاب ما تَشابَهَ مِنْه از آیات متشابه نشأت می گیره آیا بحث تاویل برای آیات غیر متشابه هم هست ؟ بله برای آیات غیر متشابه هم هست تاویل کلا برای کتاب خدا مطرح هست هم برای آیات محکم مطرح هست هم برای آیات متشابه ولی اگر علم تاویل نباشه و صحیح هم نباشه افراد که این علم رو ندارند در بحث آیات متشابه به انحراف می افتند و از آیات متشابه میتوانند ابتغاء فتنه کنند و یا حتی ابتغاء تاویلی غلط از کتاب الله داشت باشند پس حداقل آن چیزی که از این آیه پررنگ هست ذیل تاویل کتاب تاویل آیات متشابه هست چون اگر شما تاویل درست دنبال نکنی عالم به تاویل نباشید افرادی هستند که دست می گذارند روی آیات متشابه از آیات متشابه تاویلی از کتاب برداشت میکنند که اون تاویل صحیح نیست این تاویل میتونه تاویل در مصداق باشه تاویل در زمان وقوع باشه تاویل در معنا باشه
کسانی که در قلوبشان زیغ است به اشتباه دست به تأویل آیات می زنند
افرادی که قلوبشون دارای ایراد هست افرادی که قلوبشون به تعبیر قرآن زیغ هست اونها میتوند بیان سراغ آیات متشابه و در آیات متشابه تاویل رو دنبال کنند این تاویل تاویل انحرافی است این تاویل تاویل صحیحی نیست باید این تاویل رو از کجا گرفت این تاویل رو باید از الله و راسخون فی العلم گرفت چرا از الله و راسخون فی العلم گرفت ؟ چونکه کتاب الله ، کلام الله، اون افراد ( کسانی که قلوبشان زیغ دارد) یک جور دیگه وارد تاویل میشند یک جور دیگری به کلام الله نگاه می کنند وارد تاویل کتاب الله میشند به خصوص وقتی یک جوری دیگه به کتاب الله نگاه می کنند در مورد آن چیزی که آیات کتاب الله خودش رو شبیه آن موضوعات و اشیاء نشون میده اونجا اشتباه می کنند و براساس آن چیزی که آیات الله خودش رو شبیه اون نشون میدند برداشت می کنند تاویل می کنند و این انحراف هست چرا که باید باور این باشه که کتاب الله ،کلام الله (كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا) هست
احتمالاً یکی از دلایل متشابه بودن برخی آیات به خاطر نزول قرآن است و به این دلیل که قرآن دارای ظرف نزول است احتمال تشابه کلام الله با کلام بشر وجود دارد
یک مطلب این که چرا برخی ازآیات متشابه هستند ؟ باید دلایلش رو بررسی کرد یکی از دلایل میتونه بحث نزول باشه چون نازل می‌شوند برخی از آیات متشابه هستند یعنی ابراز تشابه دارند بخاطر نزول چون در این ظرف در یک ظرفی باید نازل بشه کلام الله باید در ظرف بشر نازل بشه پس ابراز تشابه داره به شکلی که اصلا هیچ چیزی وجود نداشته تا اون روز نمی‌تونه که نازل بشه وقتی میخواهد در دسترس بشر قرار بگیره به یک شکلی در میاد به یک صورتی درمیاد که اون صورت شبیه داره لذا ابراز تشابه ازشون سر میزنه در اونها تشابه وجود داره تشابه با شیء که برای شما آشناست مثلا کلام الله وقتی نازل میشه تشابه داره با کلام بشر ولی شما نباید اشتباه نکنی این کلام بشر نیست این ابراز تشابه این متشابه بودنِ.
آیات متشابه به خاطر بحث نزول برای همه متشابه است مهم تأویل صحیح این آیات است، این آیات در نزد راسخون با توجه به علمی که دارند در تراز کلام الله تأویل می شوند نه در تراز کلام بشر
آیا آیات برای برخی از افراد متشابه هستند برای برخی از افراد متشابه نیستند ؟ عرض می کنیم آیات متشابه برای همه متشابه هستند بالاخره این آیه شبیه کلامی از بشره متشابه هستند مهم اینه که تاویلش رو بدونه تاویل آیه متشابه رو بدونی در این تشابه به انحراف نری و الا آیه متشابه ،حتما متشابه برای همه متشابه کسی نیست که آیه متشابه براش متشابه نباشه اون آیه در وجودش هست اون صفت اون آیه است و در ضمن صفت فاعلیست یعنی در وجود اون ابراز تشابه وجود داره بخاطر بحث نزول موضوع اینکه شما تاویل صحیح این آیه رو بدونی علم تاویل این آیه رو بلد باشی که به اشتباه تاویل نکنی این آیه خودش رو شبیه کلامی از بشر نشون داد شما این رو درشبیه اون کلام بشر معنا کنید اینجا اشتباه کردی شما این رو باید در تراز کلام خدا معنا کنی راسخ در علم خدای باشی و در تراز کلام خدا معنا کنی اینکه راسخون فی العلم در چه علمی راسخ هستند نمیفرماید (راسخون فی علمإ ، راسخون فی العلم) اینکه در چه علمی راسخ هستند ممکنه ندونیم ، نمیدونیم ولی در علم مربوطه در علمی که به اونها می فهمونه این کلام شاید در ظاهر شبیه کلام بشر هست ولی در واقع کلام خداست و در تراز کلام خداوند این علم رو معنا کرد این آیه رو این کلام رو معنا کرد متشابه بودن یک آیه یک صفت منفی برای آیه نیست بلکه در مسیر نزول کلام الله یک جای کلام الله مشابه کلام بشر بروز پیدا میکنه ولی مشابه کلام بشر در تاویلی متفاوت در تاویلی غیر کلام بشر در تراز الله .براساس علم خدایی که راسخون فی العلم بر مدار این علم از خدا هستند و الا مشابهی در ظاهری مشابه کلام بشر اگر در این ظاهر اینها مشابه هم نباشند اصلا بحث اینکه از مشابه بودن کلام بشر نسبت به کلام الله پرهیز کنید و کلام الله رو مشابه کلام بشر قرار ندید که در برخی از روایات هست مطرح هست نمی تونست مطرح باشه پس حتما یک تشابهی وجود داره زمینه تشابهی وجود داره که توصیح به پرهیز از مشابه قرار دادن اونهاست یعنی کلام الله رو مثل کلام بشر برداشت کردن این نهی شده ولی زمینه تشابه وجود داره هم از روایات برداشت میشه هم از بحث کتاب متشابه از بحث آیات متشابه این برداشت میشه که این زمینه تشابه وجود داره به این معنا اگر شما بفرماید که علم صرف علم نحو آنجایش که درست هست آنجایش که علم های یقینی تری هست در بشر وجود داشته در کلام عرب قبل از اسلام وجود داشته و بر اون مبانی حرف میزدند و این آیات در این فضا آمدن بله خب باید مشابه اینها بیاد اینها حتما مشابه هستند و ویژگی کلام خداست و یک ویژگی منفی نیست موضوع تاویل این آیات است موضوع تاویل این آیات درمعنا تاویل این آیات در وقوع تاویل این آیات در مصداق و سایر تاویلهای مربوط به این آیاته مربوط به کلام الله که باید براساس علم انجام بشه علم به تاویل بله این بحث که مطرح شد میتونه یک معنا در بحث آیات متشابه باشه یعنی فضای مقابل آیاتی که با عنوان آیات متشابه مطرح هست رو مطرح کردیم واون فضا رو کلامی غیر از کلام الله مطرح کردیم .
بررسی موضوعات، از نگاه قرآن
فهرست
گزینه های اشتراک گذاری
