تعقّل و بستر دستیابی به آن

شناخت زمینه های تعقّل برای بهره بردن از عقل

خداوند وقتی در قرآن از تعقل صحبت می کنه تعقل قرآنی رو میشه به دو بخش تقسیم کرد، زمینه های تعقل. موضوعات تعقل، آنچیزهایی که باید درش تعقل بشه. خوب برای اینکه انسان به موضوعاتی که خداوند پیشنهاد کرده، خداوند پیش رو قرار داده که باید در اونها تعقل کرد، برسی، برای اینکه انسان به این موضوعات برسه و بتونه در اونها تعقل کنه ابتدا باید با زمینه های تعقل آشنا بشه. یعنی باید ابتدا عاقل باشه. بهره از عقل در او ایجاد بشه. بخشی از آیات در قرآن در واقع مسیر بهره از عقل هست.

قرار دادن قرآن مبین به شکل قرآن عربی، برای دستیابی به تعقّل است

یکی از کلید واژه هایی که میشه این مسیر بهره از عقل رو پیدا کرد اونجاهایی است که می فرماد لعلکم تعقلون. بعد یه موضوعاتی قبلش مطرح است. می فرماید، اینها در واقع زمینه ای هستن برای اینکه شما تعقل کنی. اینها رو دنبال کنید شاید که تعقل کنید. در واقع اونها زمینه تعقل هستن. از جمله اون موضوعات که خداوند در دوآیه مطرح می فرماید قرآن عربی هست. اینکه خداوند کتاب مبین رو به شکل قرآن عربی قرار داده، این زمینه ای است برای اینکه شما عاقل بشید. برای اینکه شما تعقل کنید. باید از این موضوع بهره مند باشی. باید از بستر عبور کنی تا بتونی بری سراغ موضوعاتی که موضوع تعقل هست. باید در اون موضوعات تعقل کرد. در واقع این زمینه ها کلاس مقدماتی عاقل شدن هست. این رفتارها رفتار عقلا نیست. رفتار بسوی عاقل شدن هست. شما با این مسیرها از حرکت در این مسیرها به سمت عاقل شدن حرکت کنید. بعد از اون انسان عاقلی هستی. حالا انسان عاقل رفتارهایی از او سر می زنه در مقابل موضوعات مختلف رفتارهایی داره، تعاملاتی با موضوعات مختلف داره که میشه این تعامل و رفتار یک انسان عاقل.

طبق آیات قرآن برای رسیدن به تعقّل باید در مسیر و بستر عاقل شدن حرکت کرد

اگر می خوای ببینی که تعامل یک انسان، رفتار یک انسان، در قبال موضوعات مختلف عاقلانه هست یا نه؟ باید ببینیم که از مسیر عقل حرکت کرده یا نه؟ در چند مورد از آیات مربوط، خداوند زمینه های عاقل شدن رو مطرح می کنه. در آیات دیگری خداوند موضوعات مختلفی رو مطرح می کنه که باید انسان نسبت به اونها عاقلانه برخورد کنه. عاقلانه رفتار کنه. خوب در یک بحث کلی این موضوعاتی که این زمینه هایی که بستر عاقل شدن هست فرد رو عاقل میکنه در قبال چه موضوعاتی؟ خوبه که یه ارتباطی بین این زمینه های عاقل شدن و اون موضوعاتی که خداوند برای تعقل مطرح می کنه، ایجاد بشه و در مجموع بحث توسعه پیدا کنه. که عاقل شدن زمینه های عاقل شدن انسان رو عاقل می کنه که انسان چه کنه؟ اون چیز که الویت داره مسیر عاقل شدن هست. اون چیز که سنجش باید صورت بگیره مسیر عاقل شدن هست. بعد ازعاقل شدن محصولاتی از یک عاقل سر می زنه. رفتارهایی از یک عاقل سر میزنه. با این رفتارها آیا میشه سنجید اون فرد رو؟ آیا میشه شما بسنجید که من عاقل هستم. می گید چگونه بسنجیم شما عاقل هستید. می فرماد که آیه قرآن گفته که وَ اخْتِلافِ‏ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْريفِ الرِّياحِ آيات‏، اینها آیه هستن لِقَوْمٍ يَعْقِلُون‏ . بنشینید من برایتون از آیه اختلاف لیل و نهار توضیح بدم. خوب اگر توضیح دادم من عاقل هستم؟ اگر درست توضیح بدم عاقل هستم. شما می خوای چجوری بفهمی؟ اون چیز که الویت دار هست مسیر عاقل شدن. شما میای می گی ببخشید، شما اصلا عاقل نیستی این رو توضیح بدی. گفته میشه چرا؟ میگه شما اصلا مسیر عاقل شدن رو طی نکردی که بخوای این رو توضیح بدی. مثال عرض می کنیم. در مورد تقوا. می فرماد که متقین. هُدًى لِّلْمُتَّقِين . هدایت هست برای متقین، الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ ممِّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُون . من به شما عرض می کنم که بنده ایمان به غیب دارم. بله میشه از غیبیات بیشتر برای ما توضیح بدی؟ براشون توضیح میدم. این میتونه یک ملاک باشه ولی شاخص دوم هست. الویت بعدی هست. الویت اولش کجاست؟ مسیر بسوی تقوا. مسیر بسوی تقوا رو من داشتم یا نه؟ شما مثلا ببین آیه قرآن هست می فرماد که ماه رمضان روزه بگیرید با این کیفیت هم روز بگیرید، لعلکم، زمینه ای باشه برای اینکه شما متقی باشی. بعد شما نگاه می کنی من اصلا روزه نمی گیرم. با اون کیفیت هم روزه نمیگیرم. یا میگیرم با اون کیفیت آیات قرآن نمی گیرم یا اصلا روزه نمیگیرم. شما میگی شما مسیر تقوا رو اصلا پیش نیومدی که متقی باشی که این رفتارها ازت سر بزنه. متقی باشی که ایمان به غیب ازت سر بزنه. شما اصلا مسیر تقوا رو پیش نیومدی. یه مسیر، مسیر رسیدن به اون جایگاه هست. مسیر رسیدن به جایگاه عقلا. یه بخش از موضوعات اینجاست. یه بخش از موضوعات رفتاری است که از انسان در اون جایگاه سر می زنه.