به دلیل الصَّمد بودنِ الله، عالی ترین معرفت در توحید افعالی نفی فاعلیت یا مفعولیت فعل یَلِد نسبت به خداوند است
وقتی شما میرسید در موقعیت لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَد همه آنچه که میتوانید از خدای متعال توصیف کنید،توصیف افعالی نیست که فاعل چه فعلی، بلکه عالیترین توصیفی که از خدای متعال دارید و میتونید بیان بکنید، نفی فعل است، نفی فعل يَلِدْ و يُولَد، این توصیف شماست. شما اینگونه خدا رو وصف میکنید، میفرمایید در مقام لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَد یعنی در گام دوم توحید، گام دوم سلوک توحیدی الی الله، خدای متعال را توصیف کن، میفرماید لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَد . یک فعل رو نسبت به خدای متعال، یک فعل رو، فاعلیتش رو از خدای متعال و مفعولیتش رو از خدای متعال، نفی میکنید، خدای متعال نه فاعل فعل وَلَدَ هست نه مفعول فعل وَلَدَ، این رو نفی میکنید، میگید این فعل هیچ راهی به سوی خدا ندارد، اینه معرفت شما، بیان دیگری نداری. اگه از شما بپرسند که خب چرا اینگونه صحبت کردی در مورد خدای متعال؟ چرا نیومدی بگی که خدای متعال مثلا یَرحَمُ، رحمت دارد، مورد رحمت قرار میدهد و بسیاری از افعال دیگر که به خدای متعال منتسب هست، چرا اینها رو نگفتی؟ چرا اینگونه صحبت کردی؟ عالیترین مقام فعلی، معرفت توحید فعلی، افعالی، نسبت به خدای متعال، مقام لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَد هست، نفی فاعلیت و مفعولیت فعل وَلَدَ نسبت به خدای متعال، چرا؟ چون عالیترین اسم برای خدای متعال این هست، الصّمد. چرالَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَد؟ چون اللَّهُ الصَّمَد.